Het verschil tussen aanneming van werk en overeenkomst van opdracht ligt in de aard van het werk en de verplichtingen van de betrokken partijen. Bij aanneming van werk gaat het om een werk van stoffelijke aard, waarbij de aannemer verantwoordelijk is voor de nakoming van de overeenkomst en een bepaald resultaat moet behalen. Dit betekent dat de aannemer het werk moet voltooien en opleveren volgens de specificaties van de overeenkomst.
Bij een overeenkomst van opdracht daarentegen, is er geen sprake van een werk van stoffelijke aard. De opdrachtnemer heeft slechts een inspanningsverplichting, wat inhoudt dat hij zich moet inspannen om de overeengekomen diensten te verrichten, maar niet noodzakelijk een specifiek resultaat hoeft te bereiken. Dit verschil in verplichtingen is cruciaal bij het bepalen van de juiste contractvorm voor een bepaalde opdracht.
WEL OF NIET STOFFELIJK KARAKTER?
Aanneming van werk.
In de wetsgeschiedenis bij artikel 7:750 BW is benadrukt dat de aannemingstitel betrekking heeft op een grotere variëteit van contracten dan de aanneming van bouwwerken of wat daarmee verband houdt. Als voorbeelden worden genoemd het wassen of stomen van kleren en het repareren van gebruiksvoorwerpen (Kamerstukken II 1992/93, 23 095, nr. 3, p. 12).
Ook het bewerken, uitbreiden, veranderen, repareren of slopen van een reeds bestaand werk valt onder dit criterium (Kamerstukken I 1992/93, 23 095, nr. 38a, p. 9-10). Van geval tot geval zal dus een inschatting moeten worden gemaakt van het antwoord op de vraag of sprake is van aanneming van werk. Doorslaggevend daarbij is of het gaat om werkzaamheden die bestaan in het vervaardigen en/of bewerken van stoffelijke voorwerpen (zie Asser-Van den Berg 7-VI (2013), nrs. 25 en 26).
Een aantal voorbeelden: installatiewerk, schilderwerk, bestrating, grondbewerking, leggen van vloeren, herstelwerkzaamheden van allerlei aard, loodgieterswerk, stukadoorswerk, isolatiewerkzaamheden, onderhoud van huizen en gebouwen, metselwerk, laswerk, confectiewerk, het verpakken van zaken, tuinaanleg en onderhoud, sloopwerkzaamheden, bewerken van landbouwproducten, maaien van gras, snoeien en rooien van bomen. Bij aanneming van werk is de aannemer verplicht om een bepaald resultaat te behalen. Als er geen exacte prijs is afgesproken, is de opdrachtgever verplicht een redelijke prijs te betalen.
Overeenkomst van opdracht.
Er is geen sprake van werkzaamheden gericht op de totstandbrenging en oplevering van een werk van stoffelijke aard in situaties waarin sprake was van werken of producten die in hoofdzaak tot stand komen door geestelijke of intellectuele arbeid, bijvoorbeeld werk van musici, auteurs en adviseurs (HR 20 juni 2008, BNB 2008/304 m.nt. J.W. Zwemmer), schoonmaakwerkzaamheden (HR 8 april 1998, BNB 1998/210 m.nt. Kavelaars), het verplaatsen van kisten met vis van het dek van viskotters naar de kade en stuwadoorswerkzaamheden (HR 6 maart 1991, NJ 1991, 415). De opdrachtnemer moet zich inspannen om de overeengekomen diensten te verrichten.
Een aantal voorbeelden: advies, analyse, begeleiding, berekening, coaching, controle, implementatie, monitoring, ondersteuning, onderzoek, onderwijs, verzorging. De opdrachtgever moet het werk binnen een redelijke termijn keuren en de opdrachtnemer de kans geven om eventuele gebreken binnen een redelijke termijn te verhelpen.
Restcategorie
De overeenkomst van opdracht is in feite een restcategorie: zijn de andere overeenkomsten (arbeidsovereenkomst, overeenkomst van aanneming van werk en vervoersovereenkomst) niet van toepassing, dan gaat het om het verrichten van arbeid op basis van een overeenkomst van opdracht. Een overeenkomst waarbij de opdrachtnemer zich verbindt om diensten te verrichten zonder een arbeidsrelatie.
Verplichtingen en rechten
Bij een overeenkomst van aanneming van werk zijn er duidelijke verplichtingen en rechten voor zowel de aannemer als de opdrachtgever. De aannemer heeft de plicht om het werk van stoffelijke aard tot stand te brengen en op te leveren volgens de specificaties van de overeenkomst. Dit betekent dat de aannemer verantwoordelijk is voor de kwaliteit en de tijdige oplevering van het werk.
De opdrachtgever moet het werk binnen een redelijke termijn keuren om stilzwijgende acceptatie te voorkomen.
Aan de andere kant is de opdrachtgever verplicht om de overeengekomen prijs te betalen en de aannemer de gelegenheid te geven om eventuele gebreken te herstellen. Deze wederzijdse verplichtingen zorgen ervoor dat beide partijen hun verantwoordelijkheden nakomen en het werk naar tevredenheid wordt afgerond.
Aansprakelijkheid
De aannemer draagt de verantwoordelijkheid voor de deugdelijke nakoming van de aannemingsovereenkomst. Dit houdt in dat de aannemer aansprakelijk is voor eventuele gebreken of fouten in het werk.
Mocht de opdrachtgever schade ondervinden als gevolg van deze gebreken, dan heeft hij het recht om de aannemer hiervoor aansprakelijk te stellen. Dit benadrukt het belang van zorgvuldigheid en vakmanschap bij de uitvoering van het werk door de aannemer.
Oplevering
De oplevering van het werk vormt een cruciaal onderdeel van de overeenkomst van aanneming van werk. De aannemer is verplicht om het werk op te leveren tegen de overeengekomen prijs. De opdrachtgever moet het werk vervolgens keuren en eventuele gebreken of fouten melden.
De opdrachtgever moet het werk binnen een redelijke termijn keuren om stilzwijgende acceptatie te voorkomen.
Indien de opdrachtgever het werk stilzwijgend aanvaardt, wordt dit gezien als een acceptatie van het werk. Hierdoor is de aannemer ontslagen van aansprakelijkheid voor gebreken die de opdrachtgever op het tijdstip van oplevering redelijkerwijs had moeten ontdekken. Dit proces zorgt ervoor dat beide partijen duidelijkheid hebben over de staat van het werk bij oplevering en eventuele verdere stappen die nodig zijn.
Opzegging
De opdrachtgever heeft te allen tijde het recht om de overeenkomst op te zeggen. Dit moet echter schriftelijk gebeuren om rechtsgeldig te zijn. Bij opzegging heeft de aannemer recht op de overeengekomen prijs voor het gehele werk, verminderd met de besparingen die het gevolg zijn van de opzegging.
Dit betekent dat de opdrachtgever de aannemer moet compenseren voor het werk dat al is verricht, maar ook rekening moet houden met de kosten die de aannemer bespaart door de voortijdige beëindiging van de overeenkomst.
Speciale vormen van aanneming
Er bestaan ook speciale vormen van aanneming, zoals de aannemingsovereenkomst voor consumentenwoningen. Deze overeenkomst bevat specifieke bepalingen die van toepassing zijn op het bouwen van een woning in opdracht van een natuurlijk persoon die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.
Een belangrijk kenmerk van deze overeenkomst is dat deze schriftelijk moet worden aangegaan. Bovendien heeft de consument een bedenktijd van drie dagen, waarin hij de overeenkomst zonder opgave van redenen kan ontbinden. Deze speciale bepalingen zijn bedoeld om de consument te beschermen en duidelijkheid te bieden over zijn rechten en plichten.
Redelijke prijs
Bij aanneming van werk is het essentieel dat er duidelijke afspraken worden gemaakt over de prijs die de opdrachtgever moet betalen. Als er geen specifieke overeengekomen prijs is, is de opdrachtgever verplicht om een redelijke prijs te betalen. Wat als een redelijke prijs wordt beschouwd, kan afhangen van verschillende factoren, zoals de omvang en complexiteit van het werk, de gebruikelijke tarieven in de branche, en de kosten die de aannemer heeft gemaakt.
Het Burgerlijk Wetboek biedt richtlijnen voor het bepalen van een redelijke prijs, waarbij de overeengekomen prijs en de omstandigheden waaronder de overeenkomst tot stand is gekomen, in overweging worden genomen. Door vooraf duidelijke afspraken te maken over de prijs, kunnen beide partijen onaangename verrassingen en geschillen voorkomen.
Conclusie
In conclusie is aanneming van werk een overeenkomst waarbij de aannemer zich verbindt om een werk van stoffelijke aard te maken en op te leveren tegen een door de opdrachtgever te betalen prijs. De aannemer is verantwoordelijk voor de nakoming van de overeenkomst en moet een bepaald resultaat behalen.
De opdrachtgever heeft te allen tijde het recht om de overeenkomst op te zeggen, waarbij de aannemer recht heeft op de voor het gehele werk geldende prijs, verminderd met de besparingen die het gevolg zijn van de opzegging. Het is essentieel voor beide partijen om hun rechten en verplichtingen duidelijk vast te leggen in de overeenkomst om misverstanden en geschillen te voorkomen.
